Lėndet djegese janė substanca,te cilat gjatė djegjes lirojne nxehtėsi ose formė tjetėr tė energjisė. Burimet kryesore janė: qymyri, gazi natyror, nafta. Kėto quhen lendė fosfile. Nuk mundė tė regjenrohen, nafata dhe gazi natyror plotsojne 65% tė nevojave tė pėrgjithsme, qymyri 25 dhe energjia bėthamore 4%.
Qymyri
Qymyri ėshtė burim I energjisė qė nuk regjenrohet supozohet se qymyri ėshtė formuar pra qindra miliona vjetėsh nga mebtejt e bimėve tė depozituara nėn sipėrfaqen e dheut dhe pjesrisht nė ujėrat e kėnetave. Si qdo organizėm tjetėr I gjallė, dhe bimėt kaljnė nėpėr disa faza zhvillimi dhe mė nė fund vdesin. Shtresat e bimėve tė vdekura nė fund tė kėnetave janė mbuluar me ujė dhe lym, qė nuk lejojnė depėrtimin e okisgjneit nga ajri. Temperatua dhe shtypja e ushtruar nga lart e shtresave tė limit, tė dheut, nė mungesė tė oksigjenit ndihmuan procesin qė mebetjet e bimėve tė shėndrohen nė ato qė sot quhen qymyr. Gjatė procesit tė karbonizimit gradual tė bimėve, u lirua hidrogjni dhe oksigjnei si dhe ėstė rritur pėrqindja e karbonit. Sa mė e gjatė tė jetė koha e karbonizimit aq mė cilsor ėshtė qymyri.
Qymyrė ėshtė lendė djegse me njgyrė tė zezė ose ngjyrė kafeje, pėrbėhet kryesisht nga karbonit dhe saisa e nxehtėsisė qė kliroeht gjatė djegjes qymyri klasifikohet nė aktėr lloje: linjiti, subitimunizoz, butiminoz, dhe antracit.
Qymyri natyror
Ėshtė qymyr me moshė tė re, te I cilui vėrhet struktura tė drurit nga I cili ėshtė formuar. Ky pėmban 25-35% karbon, digjet shpjtė, pėrdoret si lendė djegse nė termo centrale, pėr prodhimin e avullit pėr tė vėnė nė lėvizje turibnat e gjeneratorvee, pėr prodhimin e energjisė elektrike. Kosova ėshtė shumė e pasur me linjit.
Qymyri subbituminozė ose qymyri I murrmė ėshtė cilsor se linjiti, sepse pėrmban 35-45% karbon dhe liron sasi tė mdha tė nxehtėsisė.
Qymyri bituminoz ose qymyr guri pėmabn 45-86% krabon. Ai nuk pėrdoret vetėm si lendė djegse por edhe pėr prodhimin e koksi, pėrdoret nė industrinė kimike si mjet reduktues.
Antracti ka pėmbajteje mė tė madhe tė karbonit 86-97%. Pėrdoret pėr prodhimin e enegjisė pėr ngohje dhe pr prodhimin e produkteve tė ndryshme kimike. Qqymyret artificiale janė: koksi, qymyri I drurit, qymyri aktiv etj.