Antigjenet

I. PËRKUFIZIMET

A. Imunogjenet
Substancat që shkaktojnë përgjigje specifike imunologjike.

B. Antigjenet (Ag)
Substancat që reagojnë me prodhimet e përgjigjes specifike imunologjike ose me antitrupat.

C. Haptenet
Substancat që nuk janë imunogjene, por mund të reagojnë me antitrupa. Haptenet janë molekula të vogla, të cilat veçmas, nuk mund të indukojnë përgjigje imunologjike, por këtë mund ta bëjnë nëse lidhen me një molekulë tjetër bartëse. Haptenet e lira mund të reagojnë me produktet e përgjigjes imunologjike pasi këto të jenë në dispozicion. Haptenet kanë veti antigjenike, por jo imunogjenike.

D. Epitopet ose determinantat antigjenike
Janë pjesët e veçanta të antigjenit, të cilat lidhen me antitrupa.

E. Antitrupat (At)
Janë proteina specifike që prodhohen si përgjigje ndaj një imunogjeni dhe reagojnë me antigjenin.





II. FAKTORËT QË NDIKOJNË NË IMUNOGJENITET

A. Substanca imunogjene

1. E huaja
Sistemi imunologjik normalisht i dallon molekulat e veta nga ato të huajat, prandaj vetëm molekulat e huaja ushtrojnë veprim imunogjen.

2. Madhësia
Nuk ka ndonjë madhësi të caktuar mbi të cilën një substancë do të jetë imunogjene. Megjithatë, sa më e madhe të jetë një molekulë, aq më i madh do të jetë veprimi i saj imunogjen.

3. Përbërja kimike
Zakonisht, nëse një substancë është komplekse nga aspekti i përbërjes kimike, atëherë ajo do të ketë veprim më të fuqishëm imunogjen. Determinantat antigjenike krijohen me sekuentimin primar të mbetjes në polimer dhe/ose strukturën sekondare, terciare apo kuaternare të molekulës.

4. Forma fizike
Antigjenet në formë thërmizash, zakonisht kanë veprim më të theksuar imunogjen sesa ato të tretshëm. Poashtu, antigjenet e denatyruar janë më imunogjen sesa ato që ndodhen në formën native.

5. Zbërthyeshmëria
Për të zhvilluar përgjigjen imunitare, shumica e antigjeneve (antigjenet që varen nga limfocitet T) duhet paraprakisht të fagocitohen, të përpunohen dhe pastaj t’iu prezentohen limfociteve ndihmëse T(T-helper cells) përmes qelizave që prezentojnë antigjenin. Prandaj, antigjenet që fagocitohen më lehtë nga qelizat mbrojtëse të organizmit, janë më imunogjen.




B. Sistemi biologjik

1. Faktorët gjenetik
Substancat e ndryshme mund të kenë veprim të ndryshëm imunogjen. Disa substanca mund të kenë efekt imunogjen te një njeri, por jo te disa të tjerë (reaguesit dhe joreaguesit). Individët e caktuar mund të kenë mungesë ose dëmtim të gjeneve që kodojnë për receptorët e antigjeneve në limfocitet B dhe T; apo mund të kenë mungesë të gjeneve që iu nevojiten qelizave antigjen-prezentuese për t’i prezentuar antigjenet tek limfocitet T.

2. Mosha
Mosha, poashtu mund të ndikojë në imunogjenitet. Zakonisht, personat shumë të moshuar dhe ata shumë të rinj kanë aftësi më të kufizuar për prodhimin e përgjigjes imunologjike ndaj substancave imunogjeneve.

C. Metoda e dhënies

1. Doza
Doza e dhënies së imunogjenit mund të ndikojë në imunogjenitet. Ekziston një dozë e caktuar e antigjenit, mbi ose nën të cilën përgjigja imunologjike nuk do të jetë optimale.

2. Rruga
Përgjithësisht rruga subkutane është më e mirë sesa ajo brendavenoze ose intragastrike. Rruga me të cilën jepet antigjeni, poashtu mund ta ndryshojë natyrën e përgjigjes imunologjike.

3. Adjuvantët
Substancat që mund ta rrisin përgjigjen imunologjike ndaj një imunogjeni quhen adjuvansë. Nganjëherë, përdorimi i tyre kufizohet për shkak të efekteve të padëshirueshme anësore siç janë ethet dhe inflamacioni.



III. PËRBËRJA KIMIKE E SUBSTANCAVE IMUNOGJENE
A. Proteinat
Shumica e substancave imunogjene kanë përbërje proteinike. Këto proteina mund të jenë të pastra apo përzierje në trajtë të glikoproteinave ose lipoproteinave. Në përgjithësi, proteinat e kanë efektin më të madh imunogjen.

B. Polisaharidet
Polisaharidet e pastra dhe lipopolisaharidet, poashtu kanë veprim të mirë imunogjen.

C. Acidet nukleike
Acidet nukleike zakonisht kanë veti të dobëta imunogjene. Megjithatë, këto cilësi mund të shtohen nëse kanë rradhitje njëvargore ose janë të lidhura bashkë me proteinat.

D. Lipidet
Në përgjithësi, lipidet nuk kanë veprim imunogjen, edhepse nganjëherë mund të kenë veti të hapteneve.