25 zbulimet me te medha shkencore ne histori

25 zbulimet me te medha shkencore ne histori.

Cila është
zbulimi dhe progresi shkencor më i madh i të gjitha kohërave? E
përditshmja amerikane “Usa Today” propozon 25 prej tyre, të cilat
rastësisht kanë ndodhur në 25 vitet e fundit. Seleksionimi është
arbitrar, i kryer nga një grup ekspertësh. Shkencëtarë të ndryshëm kanë
mendime të ndryshme, megjithatë, këto mbeten zbulimet dhe arritjet që
kanë modeluar teoritë moderne dhe kanë hapur rrugë të reja për
mjekësinë dhe shkencën.

1. Universi zgjerohet me shpejtësi gjithnjë e më të madhe (1998)

Galaktikat
largohet gjithnjë e më shpejt nga njëra-tjetra. Në të njëjtën kohë edhe
universi zgjerohet në mënyrë përshpejtuese, ndryshe nga ajo që besohej
më parë. Kjo shpikje i mahnit shkencëtarët, të cilët ende kërkojnë një
shpjegim.

2. Genomi njerëzor (2000)

Dy
konkurse të shkencëtarëve të famshëm, një i publikuar dhe një privat,
deklarojnë se kanë hartuar një genom njerëzor. Hapet një epokë e re për
kërkimet mjekësore dhe biologjike.

3. Marrëveshja për klimën (2001-2007)

Paneli
Ndërqeveritar për Klimën modifikon pozicionin e çdo vendi në lidhje me
ngrohjen globale, i cili nga “shumë i mundshëm” bëhet “i
pakontrollueshëm”.

4. “Hubble” (1990)
Del në treg
“Hubble”, teleskopi i parë hapësinor, i destinuar për t’u kthyer në
“syrin” më produktiv në univers dhe një simbol i progresit shkencor.

5. Gjurma e Big Bengut (1992)

Sonda
e “NASA Cosmic Background Explorer (COBE)” gjen gjurmët e lëna nga
radioaktiviteti kozmik prej të cilit janë lindur galaktikat.

6. ADN “e ligjshme” (1985)

Sër
Alec Jeffreys, i Universitetit “Leicester”, në Angli, njofton një
metodë për identifikimin e personave në bazë të ADN-së, një metodë që
më vonë kthehet në një prej instrumenteve kryesore të mjekësisë së
ligjshme dhe një ndihmë e jashtëzakonshme për hetimet e policisë.

7. Delja e parë e klonuar, Dolly (1996)

Ian
Wilmut, nga instituti “Roslin” në Skoci, njofton lindjen e Dolly-it,
delja e parë e klonuar. Dolly shumë shpejt do të ndiqet nga klone të
shumë kafshëve të tjera.

8. Interneti, “WORLDWIDE WEB” (1989)

Fizikani
Tim Berners-Lee, në “CERN” të Gjenevës, krijon një metodë për të lidhur
faqet përmes internetit, qëllimi i së cilës është të transmetojë të
dhënat e kërkimeve. Ky ishte një zhvillim i rëndësishëm për përparimin
e rrjetit informativ.

9. Vrima e ozonit (1987)

Shkencëtarët
e NASA-s zbulojnë që në Antarktidë po shkrihet ozoni i stratosferës,
një pengesë mbrojtëse e rëndësishme ndaj rrezeve ultravjollcë.

10. Planetë jashtëdiellorë (1995)

Astronomët
zviceranë, Michel Mayor dhe Didier Queloz, zbulojnë një planet orbita e
të cilit ndodhet brenda yllit 51 Pegasi B, e ngjashme me diellin. Që
nga ajo ditë janë identifikuar rreth 200 planetë jashtë sistemit
diellor, mes të cilëve njëri konsiderohet “i banueshëm”.

11. Interferenca me “RNA”-në (1998)

Biologët
Andrew Fire dhe Craig Mello zbulojnë se si “Rna”-ja mund të interferojë
në mënyrë selektive me gjenet. Një zbulim që mund të ketë zhvillime të
jashtëzakonshme në fushën mjekësore.

12. Top Quark (1995)

Shkencëtarë
nga “Fermilab”, në Shtetet e Bashkuara, zbulojnë “top quark”, një
pjesëz nën-atomike e cila kërkohej prej kohësh. Konfirmimi për
ekzistencën e saj siguron baza solide për teoritë më moderne të
strukturës së materies.

13. Zbulohet dinozauri primat (1992)

Kërkues
kinezë dhe amerikanë zbulojnë fosilet e mbetura të një dinozauri
primat. Një konfirmim për teorinë që thotë se zogjtë janë pasardhës të
dinozaurëve.

14. Plutoni “ulet në pozitë” (2006)

Bashkimi
Astronomik Ndërkombëtar dekreton se Plutoni nuk klasifikohet më si një
planet klasik, por si një planet “nano”, një kategori e re së cilës,
përveç Plutonit, i përkasin dhe të gjitha trupat me një dimension të
përcaktuar që rrotullohen, ashtu si Neptuni.

15. Qeliza të qëndrueshme embrionale (1997)

Një
skuadër shkencëtarët i Universitetit “Wisconsin” izolon për herë të
parë qeliza të qëndrueshme embrionale njerëzore. Kështu hapet një erë e
re për mundësitë terapeutike, po kështu edhe për debatet bio-etike.

16. Ujë në Mars (2000-2004)

Sonda
e “NASA Opportunity” gjen në Mars gjurmë të cilat në epokat e hershme
duhet të kenë qenë ato të kënetave të kripura, me siguri të ngjashme me
jetën.

17. Hominoidi më antik (1994)

Një fosil
etiopian i mbetur prej 4,4 miliona vitesh më parë, “Ardipithecus
ramidus”, zbulohet nga një skuadër i Universitetit të Kalifornisë në
Berkeley, duke u kthyer në përfaqësuesin më të lashtë të njohur nga
specia njerëzore.

18. Jo “krijimit” në shkolla (2005)

Gjykatësi federal, Jones ndalon një shkollë amerikane të mësojë se një mendje inteligjente ka krijuar dhe projektuar jetën.

19. Zbulohet masa e neutrinit (1998)

Kërkues
japonezë dhe amerikanë tregojnë se neutrini, një pjesëz elementare me
rënie të radioaktivitetit, përmban një masë, duke ofruar elementë të
rinj për një teori të materies të universit.

20. Ndryshime dramatike klimatike (1982-1985)

Gjeologë
dhe paleoklimatologë zbulojnë se gjatë 600 milionë vitet e fundit, janë
verifikuar ndryshime edhe më shumë dramatike në temperaturë, me pasoja
të thella në shirat e disa zonave të planetit. Një teori tjetër thotë
se modifikime të ngjashme mund të jenë provokuar nga aktivitete
njerëzore.

21. Shpërtimi i neuroshkencave (1990-deri më sot)

“Dekada
e trurit”, e filluar në vitet ’90, nuk ka përfunduar në vitin 2000, por
vazhdon me përparime progresive në eksplorimin e sistemit nervor
qendror, falë mjeteve hetuese gjithnjë e më të sofistikuara.

22. Teletransporti (1998)

Kërkuesit
austriakë të universitetit të Vjenës, arritën të transferojnë në një
distancë të largët një foton, e cila është një pjesëz e dritës.

23. Biologjia Evolutive e Zhvillimit “Evo Devo” (1999)

Lind
një degë e re e biologjisë: “Evo-Devo”, shkurtimi i “Biologjia
Evolutive e Zhvillimit”, që studion raportet mes zhvillimit embrional
dhe evolucionin e specieve. Nga njëra anë, strukturat e jetës
riformohen me çdo lindje të re organizmi me besnikëri të lartë, por
disa mutacione kanë modifikuar këto plane të zhvillimit trupor, duke
prekur thellësisht disa përparime të rëndësishme të evolucionit.

24. Mosha e epokës së astronomisë diellore (1996)

Fillon
aktiviteti i “International Solar and Heliospheric Observatory (SOHO)”.
Satelitët vëzhgojnë yllin tonë, duke hapur erën e sizmologjisë diellore
dhe parashikimeve të kohës hapësinore.

25. Zbulimi i “Hobbit” (2004)

Një
skuadër shkencëtarësh indonezianë dhe australianë i habit
paleontologët, duke pohuar se kanë zbuluar mbetjet e të ashtuquajturit
“Homo floresiensis”, një njeri i vogël primitiv i 18 mijë viteve më
parë, me trurin e reduktuar, por i aftë të përdorë mjetet për të
gjuajtur. Edhe sot, zbulimi mbetet më i diskutuari.